Tarihçi Dr. Erkan Serçe Danışmanlığında…

“İzmir’de Müslüman-Türk yerleşimi, 11. Yüzyılın sonundaki Çaka Bey dönemi hariç tutulacak olursa, 14. yüzyıl başlarında gerçekleşti. Aydınoğlu Umur Bey’in denetime aldığı İzmir, 1344’te Papa VI. Clement’in örgütlediği Venedik, Kıbrıs ve Rodos şövalyelerine Aşağı Kale’yi (St. Pierre) kaptırınca ikili bir görünüm kazandı. Bu süreçte Türkler, Kadifekale’nin çevresindeki alanda mahallelerini kurdular. 1402’de Aşağı Kale’yi fetheden Timur, kentteki Hıristiyan egemenliğini sona erdirdi. Daha sonra Aydınoğulları ve 1426’da Osmanlı egemenliğine giren İzmir bir Türk şehri olarak gelişimine devam etti. Kadifekale çevresinde yerleşmiş olan Türkler, eteklere doğru inerek yeni mahallelerini oluşturdular: Faikpaşa, Selatinzade, Hanbey bu süreçte ortaya çıkan mahallelerdir. 19. Yüzyılda artan Rum nüfusun göçlerine Müslüman-Türk göçleri de eklenince İzmir’de cemaatlerin ayrı ayrı yerleştiği mahaller daha da belirgin hale gelir. Bugünkü Fevzi Paşa sınır olarak kabul edilecek olursa, bu caddenin kuzeyinde Emeni, Rum ve Frenk mahalleleri, güneyinde Türk ve Musevi mahalleleri bulunmaktadır. 19. Yüzyıl sonlarında da Karataş, Göztepe ve Karşıyaka şehre eklemlenir. Müslüman mahalleleri, 1774 yılından başlayarak, Osmanlı Devleti’nin girdiği her savaş sonrasında büyüyerek Mısırlı (Hatay) caddesine kadar uzanır. Her mahalle bir camii veya mescit etrafında biçimlenir. Kılcı Mescit, Hasta Mescit, Kahraman Mesciti, Akçalı Mescit, Ahmet Ağa, Ali Ağa, Kestelli bunlara birkaç örnektir.”

TUR PROGRAMI

Sabah saat 09.30‘da Basmane Tren Garı önünde buluşuyoruz. Kahvaltınızı evde yapmış olduğunuzu düşünerek bir kahvede çay içelim diyoruz. Çaylarımızı yudumlarken, Eski İzmir’de 1600‘ler sonrası yerleşim ve farklı sosyal grupların yaşamları üzerine sohbet ediyoruz. “Türk Mahalleleri” gezimiz, Türk mahallelerinin başladığı sınırlardan biri olan Basmahane Meydanında başlıyor. Burası aynı zamanda Eski İzmir’in iki önemli giriş kapısından biri.

Tilkilik, Hatuniye ve çevresinde oluşan canlı mahalle hayatına ve Emir Sultan çevresindeki dini hayata göz attıktan sonra Osmanlı’nın Pazaryeri Mahallesi içinde yer alan Agora’ya kadar uzanan bölgeyi inceliyoruz.

Öğle yemeğinden sonra Asmalı Mescit, İki Çeşmelik ve Kestelli çevresini geziyor, Kemeraltı’nda sınır oluşturan bölgelere bakıyoruz. Ali Ağa Camii’nin bu noktalarda önemli bir yeri olduğunu görüyoruz.

Gezimizin son bölümünde Gureba-ı Müslimin Hastanesi, Beyler Sokağı ve Konak çevresinde modernleşme süreci içine giren Türk Toplumsal Hayatını öne çıkarıyoruz. Akşamüzeri biraz yorgun ama yaşadığımız kente farklı bir açıdan bakarak kent bilincimizi derinleştirdiğimiz için mutlu oluyoruz…