Dünya Miras Listesi'nde Türkiye

Bütün insanlığın ortak mirası olarak kabul edilen evrensel değerlere sahip kültürel ve doğal varlıkları dünyaya tanıtmak, toplumda söz konusu evrensel mirasa sahip çıkacak bilinci oluşturmak ve çeşitli sebeplerle bozulan, yok olan kültürel ve doğal değerlerin yaşatılması için gerekli işbirliğini sağlamak amacıyla UNESCO’nun 17 Ekim – 21 Kasım 1972 tarihleri arasında Paris’te toplanan 17. Genel Konferansı kapsamında, 16 Kasım 1972 tarihinde “Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme” kabul edilmiştir. 14.04.1982 tarih ve 2658 sayılı Kanunla katılmamız uygun bulunan bu Sözleşme, 23.05.1982 tarih ve 8/4788 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla onaylanarak, 14.02.1983 tarih ve 17959 sayılı Resmî Gazete'de yayınlanmıştır.

Uluslararası önem taşıyan ve bu nedenle takdire ve korunmaya değer doğal oluşumlara, anıtlara ve sitlere “Dünya Mirası” statüsü tanınmaktadır. Sözleşmeyi kabul eden üye devletlerin UNESCO’ya başvurusuyla başlayan ve Uluslararası Anıtlar ve Sitler Konseyi (ICOMOS) ve Uluslararası Doğayı ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) uzmanlarının başvuruları değerlendirmesi sonunda tamamlanan bir işlem dizisinden sonra aday varlıklar Dünya Miras Komitesinin kararı doğrultusunda bu statüyü kazanmaktadır.

2018 yılı itibariyle Dünya genelinde UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kayıtlı 1092 kültürel ve doğal varlık bulunmakta olup bunların 845 tanesi kültürel, 209 tanesi doğal, 38 tanesi ise karma (kültürel/doğal) varlıktır. Her yıl gerçekleşen Dünya Miras Komitesi toplantıları ile bu sayı artmaktadır. Detaylı bilgilere Dünya Miras Merkezi’nin resmi web sitesi olan http://whc.unesco.org/en/list adresinden ulaşılabilmektedir.

Ülkemizin bu listede 19’u kültürel, 2’si karma olmak üzere 21 miras alanı bulunmaktadır.

UNESCO DÜNYA MİRASINDA TÜRKİYE : VIDEO (2017)

Unesco Dünya Mirasında Türkiye

1. Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası (Sivas) 1985
2. İstanbul'un Tarihi Alanları (İstanbul) 1985
3. Göreme Millî Parkı ve Kapadokya (Nevşehir) 1985 (Karma Miras Alanı)
4. Hattuşa: Hitit Başkenti (Çorum) 1986
5. Nemrut Dağı (Adıyaman) 1987
6. Hieropolis-Pamukkale (Denizli) 1988 (Karma Miras Alanı)
7. Xanthos-Letoon (Antalya-Muğla) 1988
8. Safranbolu Şehri (Karabük) 1994
9. Truva Arkeolojik Alanı (Çanakkale) 1998
10. Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi (Edirne) 2011
11. Çatalhöyük Neolitik Alanı (Konya) 2012
12. Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu (Bursa) 2014
13. Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı (İzmir) 2014
14. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı (Diyarbakır) 2015
15. Efes (İzmir) 2015
16. Ani Arkeolojik Alanı (Kars) 2016
17. Aphrodisias (Aydın) 2017
18. Göbekli Tepe (Şanlıurfa) 2018
19. Arslantepe Höyüğü (Malatya) 2021
20. Gordion (Ankara) 2023
21. Anadolu’nun Ortaçağ Dönemi Ahşap Hipostil Camiileri (Konya-Eşrefoğlu Camii, Kastamonu-Mahmut Bey Camii, Eskişehir-Sivrihisar Camii, Afyon-Afyon Ulu Camii, Ankara-Arslanhane Camii) 2023

>>> YARATICI ŞEHİRLER AĞI 
>>> SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS

Unesco Dünya Mirası Geçici Listesinde Türkiye

Dünya Miras Komitesi tarafından UNESCO Dünya Mirası Listesine alınan bu mirasların yanı sıra bir de bu listeye önerilmesi öngörülen ancak henüz adaylık süreçleri tamamlanmayan miraslardan oluşan Geçici Liste bulunmaktadır. Geçici Liste Üye Devletler için ulusal bir envanter niteliğinde olup, asıl listeye başvurulacak olan alanlar bu listeden seçilerek belirlenmektedir. 2023 yılı itibariyle Sözleşmeye Taraf 195 Devletten 179’unun UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi’nde miras alanları yer almaktadır. Türkiye’nin Geçici Listede ilki 1994 yılında sunulan ve son olarak 2023 yılında güncellenen şekliyle 75 kültürel, 4 karma ve 3 doğal olmak üzere toplam 82 mirası bulunmaktadır.

1. Karain Mağarası (Antalya) 1994
2. Urartu ve Osmanlı Eski Yerleşimi Ahlat Mezar Taşları (Bitlis) 2000
3. Alahan Manastırı (Mersin) 2000
4. Alanya (Antalya) 2000
5. Harran ve Şanlıurfa (Şanlıurfa) 2000
6. İshakpaşa Sarayı (Ağrı) 2000
7. Konya Selçuklu Başkenti (Konya) 2000
8. Mardin Kültürel Peyzajı (Mardin) 2000
9. Selçuklu Kervansarayları Denizli-Doğubayazıt Güzergâhı 2000
10. St. Nicholas Kilisesi (Antalya) 2000
11. St. Paul Kilisesi, St. Paul Kuyusu ve Tarihi Çevresi (Mersin) 2000
12. Sümela Manastırı (Trabzon) 2000
13. Likya Uygarlığı Antik Kentleri (Antalya ve Muğla) 2009
14. Perge Arkeolojik Alanı (Antalya) 2009
15. Sagalassos Arkeolojik Alanı (Burdur) 2009
16. Eşrefoğlu Camii (Konya) 2011
17. Hatay, St. Pierre Kilisesi (Hatay) 2011
18. Aizanoi Antik Kenti (Kütahya) 2012
19. Beçin Ortaçağ Kenti (Muğla) 2012
20. Birgi Tarihi Kenti (İzmir) 2012
21. Hacı Bektaş Veli Külliyesi (Nevşehir) 2012
22. Hekatomnos Anıt Mezarı ve Kutsal Alanı (Muğla) 2012
23. Niğde'nin Tarihi Anıtları (Niğde) 2012
24. Mamure Kalesi (Mersin) 2012
25. Odunpazarı Tarihi Kent Merkezi (Eskişehir) 2012
26. Yesemek Taş Ocağı ve Heykel Atölyesi (Gaziantep) 2012
27. Zeugma Arkeolojik Alanı (Gaziantep) 2012
28. Sardes Antik Kenti ve Bintepeler Lidya Tümülüsleri (Manisa) 2013
29. Laodikeia Arkeolojik Alanı (Denizli) 2013
30. Akdeniz’den Karadeniz’e Kadar Ceneviz Ticaret Yolu’nda Kale ve Sur Yerleşimleri 2013
31. Anadolu Selçuklu Medreseleri (Konya, Kayseri, Sivas, Erzurum, Kırşehir) 2014
32. Anavarza Antik Kenti (Adana) 2014
33. Kaunos Antik Kenti (Muğla) 2014
34. Korykos Antik Kenti (Mersin) 2014
35. Kültepe - Kanesh Arkeolojik Alanı (Kayseri) 2014
36. Çanakkale ve Gelibolu 1. Dünya Savaşı Alanları (Çanakkale) 2014
37. Eflatun Pınar: Hitit Kaya Anıtı (Konya) 2014
38. İznik (Bursa) 2014
39. Mahmutbey Camii (Kastamonu) 2014
40. Ahi Evran Türbesi (Kırşehir) 2014
41. Vespasianus - Titus Tüneli (Hatay) 2014
42. Zeynel Abidin Camii ve Mor Yakup (St. Jacob) Kilisesi (Mardin) 2014
43. Akdamar Kilisesi (Van) 2015
44. Aspendos Antik Kenti Tiyatrosu ve Su Kemerleri (Antalya) 2015
45. Eshab-ı Kehf Külliyesi (İslami-Osmanlı Sosyal Kompleksi) (Kahramanmaraş) 2015
46. Mudurnu Tarihi Ahi Kenti: Ahiliğin Tanıkları (Bolu) 2015
47. Dağlık Frigya (Eskişehir, Kütahya, Afyon) 2015
48. Stratonikeia Antik Kenti (Muğla) 2015
49. Uzunköprü (Edirne) 2015
50. İsmail Fakirullah Türbesi ve Işık Kırılma Mekanizması (Siirt) 2015
51. Yıldız Sarayı Kompleksi (İstanbul) 2015
52. Bodrum Kalesi (Muğla) 2016
53. Sivrihisar Ulu Camii (Eskişehir) 2016
54. Hacı Bayram Camii ve Çevresindeki Tarihi Alanlar (Ankara) 2016
55. Sultan II. Beyazıd Han Külliyesi (Edirne) 2016
56. Nuruosmaniye Külliyesi (İstanbul) 2016
57. Malabadi Köprüsü (Diyarbakır) 2016
58. Tuşpa/Van Kalesi, Van Tarihi Kenti ve Höyüğü(Van) 2016
59. Kibyra Antik Kenti (Burdur) 2016
60. Yivli Minare Camii (Antalya) 2016
61. Assos Arkeolojik Alanı (Çanakkale) 2017
62. Ayvalık Endüstriyel Peyzajı (Balıkesir) 2017
63. İvriz Kültürel Peyzajı (Konya) 2017
64. Priene Arkeolojik Alanı (Aydın) 2018
65. Gaziantep Yeraltı Suyu Yapıları: Livas ve Kasteller (Gaziantep) 2018
66. Erken Dönem Anadolu Türk Mirası: Danişmend Beyliği Başkenti Niksar (Tokat) 2018
67. Justinian Köprüsü (Sakarya) 2018
68. Sarıkaya Roma Hamamı (Yozgat) 2018
69. Harput Tarihi Kenti (Elazığ) 2018
70. İzmir Tarihi Liman Şehri (İzmir) 2020
71. Koramaz Vadisi (Kayseri) 2020
72. Zerzevan Kalesi ve Mithraeum (Diyarbakır) 2020
73. Karatepe Aslantaş Arkeolojik Alanı (Osmaniye) 2020
74. Beypazarı Tarihi Kenti (Ankara) 2020
75. Mardin Midyat Çevresi (Tur Abdin) Geç Antik ve Orta Çağ Kilise-Manastırları (Mardin) 2021

    Karma (Doğal ve Kültürel) Miraslar:
    76. Harşena Dağı ve Pontus Kralları Kaya Mezarları (Amasya) 2015
    77. Güllük Dağı-Termessos Milli Parkı (Antalya) 2000
    78. Kekova (Antalya) 2000
    79. Kemaliye Tarihi Kenti (Erzincan) 2021

    ---

    Doğal Miras:
    80. Tuz Gölü Özel Doğa Koruma Alanı (Ankara-Konya-Aksaray) 2013
    81. Kızılırmak Deltası Kuş Cenneti (Samsun) 2016
    82. Ballıca Mağarası Tabiat Parkı (Tokat) 2019

    Türkiye’nin UNESCO Dünya Mirası Listesindeki Alanları için Tıklayınız

    ---

    UNESCO Dünya Mirası Geçici Listesi için Tıklayınız

NOT: Bilgiler, Unesco Turkiye,   T.C. Kültür Turizm Bakanlığı ile ICOMOS Türkiye web sitelerinden alınmıştır