Antik Dönem’den Günümüze Tire’de Tarih, Ticaret Kültür…

Ark. Ali Özkan Danışmanlığında…

Beylikler ve Osmanlı Dönemi’nde önemli bir yönetim merkezi olan Tire, Evliya Çelebi’nin Seyahatname’sinde şehr-i muazzam, taht-ı kadim ifadeleriyle anılır. On dört ve on altıncı yüzyıl arasında inşa edilen pek çok mimari yapı, kentin ihtişamını yansıtır. Büyük oranda varlığını günümüze kadar korumuş olan bu yapılar, yeşil Tire’nin kültürel miras alanlarıdır.

Tire, antik dönemden günümüze zengin tarım arazileri ile dikkati çeker. Ephesos’u besleyen önemli bir ekolojik sahadır. Aydın Dağlarının ve Küçük Menderes’in çok çeşitli ürünlerinin sergilendiği Salı ve Cuma günleri kurulan tarihi pazarını gezerken, yüzyıllarca devam eden ticaret geleneklerine tanık olacağız.

Ovadan ve dağdan gelen zenginlik, Tire’yi önemli bir ticaret kenti yapar. Bugün çok geniş alana yayılan ve Salı günleri kurulan tarihi Tire Pazarı, civar köylerden gelen ürünlerin sergilendiği en azından Ortaçağ’dan beri süren bir geleneğin parçası. Burada kent ekonomisinde önemli yer tutan tüm ürünleri bulabilirsiniz. En iyi incir, ceviz, zeytin, süt ürünleri ile adeta bir gastronomi şehridir.

Parlak bir ticaret kenti olan Tire; deve yüklü uzak mesafe kervanlarını ağırlayan hanları, kervansarayları, tüccarların yıkanması için inşa edilmiş pek çok hamamı, çok sayıda camisi, mescidinin yanı sıra kent kültürüne entegre olmuş Yahudiler, Müslümanlar, Ermenilerin kültürel izlerini barındırır ve hâlâ daha bunları yaşatır.

Gezi sırasında ziyaret edilecek olan yapılar; geleneksel mimarimizi hatırlamak, büyük şehirlerin telaşından biraz uzaklaşmak, tarihin gizemli ve estetik havasını solumak, huzurlu, sakin bir gün geçirmek ve Osmanlı kent dokusunun taşradaki gelişimini gözlemlemek adına ziyaretçilerini beklemektedir. Kendine has yeme-içme kültürü; unutulmaya yüz tutmuş meslekleri, yemyeşil doğası ve içinizi sımsıcak edecek samimi şivesiyle Tire’yi bir Tireli gibi gezmeye ne dersiniz?

TUR PROGRAMI

Saat 07.30’da Karşıyaka / Bostanlı Vapur İskelesi önündeki tramvay durağının arkasından, 08.00’de Alsancak / Lozan Meydanı’nda konuklarımızla buluşarak yoa çıkıyoruz. Çırpı’da kahvaltı ve ihtiyaç molası sonrasında Tire’ye ulaştığımızda oldukça ayrıntılı bir Tire gezisine başlıyoruz.

Tire sokaklarını adımlayarak kentin geçmişini hatırlamaya ve anlamaya çalışacağız. Romantizm akımının en ünlü yazarlarından Fransız Lamartine’in bir zamanlar yaşadığı evi göreceğiz. Tıp tarihimizin önemli ismi, Şanizade Ataullah Efendi’nin sürgünde geçen Tire günlerini anıtı başında konuşacağız. Tire sokakları, mahalleleri arasında yürürken Aydınoğulları döneminden günümüze, kentin gelişimini izleyeceğiz. Yoğurtluoğlu Külliyesi’ne ziyaret edip, burada Tire’nin Erken Osmanlı Dönemi kültürel hafızasını konuşacağız. Tarihi çarşıda özgün mimari eserleri, Ulu Camii, Yeni Camii, Gazazhane Cami, Leyszade Camii, Tire’ye koruma ödülü kazandıran Bedesten’i ve Yalınayak Külliyesi’ni göreceğiz. Kanuni Dönemi’nde sancak beyliği yapan Lütfü Paşa’nın külliyesini, hâlâ han özelliğini sürdüren Ali Efe’nin Hanı’nı, Bakır Hanı, Çöplüce Hanı ziyaret edeceğiz. Sonrasında yakın zamanda restorasyonu tamamlanan, Tire’de Osmanlı döneminde ticareti geliştirmek için inşa edilmiş Kutu Han ve bağlı bulunduğu külliye, kentin tarihi çarşısı Tahtakale ile programın ilk aşamasını tamamlayacağız.

Öğlende biraz dinlenme zamanı… Bu süreyi meşhur Tire köftecilerinde şiş köftenin tadına bakarak geçireceğiz…

Programın ikinci aşamasına Tire Kent Müzesi’ni ziyaret ile başlıyoruz. Burada yok olma tehlikesi altında olan el sanatlarının üretim anını görecek ve ustalarıyla tanışacağız. Sonrasında Necip Paşa Kütüphanesi ve el yazmaları (ancak dışarıdan görebiliyoruz), İbn-i Melek Türbesi, Tire çevresinin antik dönem yapı malzemesiyle adeta müze görünümümde olan Karakadı Mecmettin Külliyesi’ne gideceğiz. Yol üstünde Yeğenağa çeşmesindeki Bizans dönemi lahde bakacağız. Tire’nin sivil mimari örneklerini gözlemlemek için

Gülcüoğlu Konakları ve Sarıca Yusuf Mahallesi’nde yürüyeceğiz. Son olarak Derekahve’de Tire’nin yeşil dokusuna bakıp, İzmir’e dönmek üzere yola çıkacağız.